Lock in of lock-in is een term die staat voor een situatie waarin de afnemer of gebruiker geen alternatieve opties heeft bij de keuze voor een product of dienst. Dit kan van toepassing zijn op eindconsumenten maar ook op retailers. Wat is lock in en is er echt geen alternatief te bedingen voor de keuze van producten of diensten?
Letterlijk is de definitie van lock in ‘binnengesloten’. In commerciële context gaat het hierbij om aanbieders die ervoor zorgen dat afnemers geen vrije keuze hebben om voor een andere aanbieder te kiezen. Denk bijvoorbeeld aan een fabrikant van printers die alleen het gebruik van eigen printcartridges toestaat. De juridische grenzen voor dit soort lock in zijn niet altijd even helder, een fabrikant kan niet zomaar de klant verplichten om hieraan te voldoen. Er kunnen wel restricties worden opgelegd zoals het vervallen van de fabrieksgarantie hoewel dit niet zomaar wettelijk is toegestaan.
Pakketten of bundels kunnen ook een vorm van lock in zijn. Zo kopen bedrijven als Netflix en Amazon Prime grote titels in combinatie met films die niet bekend zijn. Om in aanmerking te komen voor de populaire titels moeten de minder gangbare films ook aangekocht worden. Soms worden er wetten ingevoerd om lock in te beperken. Denk aan het vrijgeven van het telecom netwerk aan derde partijen.
Er zijn bedrijven die de overstap van een andere aanbieder zeer eenvoudig maken terwijl ze zelf gebruik maken van lock in om klanten te behouden. Zo kun je in de Android App Store een app vinden van Apple om informatie eenvoudig over te zetten naar een iPhone. Als je eenmaal binnen het iOS ecosysteem zit dan blijkt overstappen naar Android veel lastiger. Dit is een methode die veel bedrijven toepassen door meerdere diensten te koppelen aan dezelfde account.
Het komt regelmatig voor dat grote supermarktketens tijdelijk een aantal producten niet kunnen leveren zoals Coca Cola frisdrank of KitKat chocolade. Dit heeft doorgaans niets te maken met leveringsproblemen maar met onderhandelingen over inkoopprijzen. Merken oefenen druk uit op supermarkten terwijl supermarkten tegendruk geven. Beide partijen hebben invloed en belangen, het resultaat van dit soort conflicten is zichtbaar voor de consument.
