Een parafrase is een herhaling van een tekst of passage in andere woorden. Deze stijlvorm wordt met name gebruikt om de tekst die geparafraseerd wordt te verduidelijken of om er context aan te geven. Het kan ook de oorzaak – gevolg relatie toelichten bij een oorspronkelijke uitspraak. Wat is parafrase en hoe wordt dit gebruikt in taal?
De betekenis van parafrase komt uit het Latijn vanuit Oud-Grieks waar het letterlijk ‘aanvullende wijze van uitdrukking’ betekent. Eigenlijk zijn er meerdere interpretaties mogelijk van het woord. Zo kan het een uitdrukking zijn in andere woorden, een statement met aanvullende informatie of het in context plaatsen van de oorspronkelijke tekst. Hier zijn de drie mogelijkheden met een voorbeeld:
1. Parafrase als herformulering
De zin “een rode appel is rot” kan geparafraseerd worden als “wanneer de appel rood kleur zal deze niet meer eetbaar zijn”. De betekenis blijft hetzelfde, de woordkeuze is anders. Er wordt wel iets meer detail en context gegeven, dit is een onderscheidend punt van parafrasering in vergelijking met herformulering.
2. Parafrase als aanvullend statement
De zin “een rode appel is rot” kan ook geparafraseerd worden als “groene appels zijn rijp, als ze verkleuren en rood worden betekent dit dat ze rot zijn”. In dit geval wordt benoemd dat de oorspronkelijke kleur groen is, dit is informatie die niet in de originele zin aanwezig was. Er is hiermee sprake van een aanvulling op de oorspronkelijke tekst.
3. Parafrase als context
De zin “een rode appel is rot” kan eveneens geparafraseerd worden als “rode appels zijn niet langer eetbaar omdat er rotting heeft plaatsgevonden”. Nu wordt er context gegeven aan de status van een rode appel. De verkleuring duidt op een proces waar een gevolg aan vastzit.
Bij parafraseren wordt de oorspronkelijke boodschap behouden met aanvullende informatie. Als er geen informatie wordt toegevoegd dan spreekt men van metafrase en zal er doorgaans ook een bron worden vermeld. Als er nieuwe informatie toegevoegd wordt die van invloed is op de betekenis van het originele statement dan kan het als een oorspronkelijk onderzoek worden gezien en is een verwijzing niet altijd nodig.
Op school wordt regelmatig gebruikt gemaakt van parafrase om te doorzien of een leerling de leerstof heeft begrepen. Er wordt dan gevraagd door de docent om een tekst ‘in eigen woorden’ uit te leggen. De wijze waarop dit gebeurt geeft aan of de oorspronkelijke tekst begrepen is. Er zijn ook software pakketten die in staat zijn om bestaande teksten op een andere wijze te formuleren, dit wordt ook wel gebruikt om unieke content te maken voor websites.
Het is niet zomaar toegestaan om teksten van het internet te kopiëren en opnieuw te publiceren, ook niet met bronvermelding. Websites die snel en goedkoop nieuwe content willen genereren kunnen gebruik maken van software die in staat is een tekst in andere woorden te herformuleren waardoor het unieke content lijkt te zijn. Inhoudelijk is de boodschap en de informatie identiek waarmee het in feite parafrasering van de brontekst betreft, er wordt geen informatie aan toegevoegd en het begrip voor de lezer zal ook niet beter worden. Ook hiervoor is weer software ontwikkeld om dit soort teksten op te sporen. Copywriters die SEO teksten schrijven kunnen een bron nemen en deze handmatig parafraseren. Bij dit soort content wordt er een iets andere interpretatie gegeven aan het originele werk waarmee het wel als nieuwe content gezien wordt. Ook kan de tekst worden ‘vertaald’ naar een andere doelgroep. Dit soort teksten vallen ook wel onder de noemer ‘desk research’.
Het gebruik van parafrase wordt ook toegepast op Bijbelse teksten. De oorspronkelijke schrijfwijze en vertalingen kunnen erg lastig zijn om te lezen of interpreteren, zeker in de tijden waarin de meeste burgers nog niet konden lezen of schrijven. Delen uit de Bijbel of andere heilige geschriften worden geparafraseerd om de boodschap aan volgelingen uit te leggen. De inhoud dient hierbij hetzelfde te blijven en kan niet op andere manieren worden uitgelegd. Omdat de bronteksten vaak metaforen en beeldspraak bevatten kan de validiteit van dit soort parafrasering in twijfel worden getrokken, ook betreft het vaak delen uit religieuze geschriften die buiten de oorspronkelijke context een andere betekenis kunnen krijgen.
