Non profit of non-profit is de term voor een organisatie die zonder financieel belang werkzaamheden uitvoert voor een maatschappelijke doelstelling. Internationaal kunnen er afwijkende interpretaties en rechtsvormen van toepassing zijn, in Nederland betreft het doorgaans een stichting met een missie. Wat betekent non profit en hoe kunnen dit soort organisaties geld verdienen?
Als het gaat over een non profit organisatie dan betreft het organisaties in privaat beheer. Overheidsinstellingen hebben eveneens geen winstoogmerk maar organisaties die verbonden zijn met de overheid worden niet als non-profit instellingen gezien. Een non profit organisatie zal doorgaans de rechtsvorm van een stichting of vereniging bezitten, met een bestuur dat ingericht is volgens specifieke regels. Er wordt bij oprichting een duidelijk doel gesteld, dit kan overigens een doel zijn dat in praktijk onhaalbaar is. Zo kan een stichting voor altijd blijven bestaan.
Een stichting zonder winstoogmerk kan wel degelijk omzet draaien, dit kunnen flinke bedragen zijn. Het is mogelijk om salarissen uit te keren, de leiding van een non profit stichting kan met gemak tonnen verdienen op jaarbasis terwijl de organisatie geen cent ‘winst’ maakt. Hier is in het verleden ook zeker misbruik van gemaakt en het komt nog steeds voor dat organisaties zonder winstoogmerk in staat zijn betrokken partijen zeer welvarend te maken.
Ook de organisatie mag inkomsten in kas houden, hier kunnen wel eisen aan worden gesteld. Als er bijvoorbeeld een subsidie wordt toegekend dan moet er verantwoording afgelegd kunnen worden. Als niet het volledige bedrag wordt besteed dan moet het restant mogelijk worden terugbetaald. Ook een stichting of vereniging moet net als iedereen organisatie een sluitende administratie bijhouden.
Er wordt weleens gesproken van ‘belangeloze’ inzet, toch komt het zelden voor dat de betreffende persoon of organisatie geen belang heeft naast het doel van de stichting of vereniging. Het kan een persoonlijk belang zijn, een ideologie of het belang van iemand in de familie of vriendenkring. Grote bedrijven investeren vaak in non profits om bijvoorbeeld belasting te besparen of om goodwill te kweken bij hun klanten. Het oprichten of ondersteunen van een non profit wordt dan ook vaak gebruikt als marketing instrument met een aanzienlijke return-on-investment.
Er wordt vaak verondersteld dat een stichting geen winst mag maken en geen BTW mag aftrekken, beide aannames zijn onjuist. Er mag winst worden gemaakt, zolang dit overschot besteed wordt ten behoeve van het vooropgestelde doel. Ook is het wel degelijk mogelijk dat een stichting BTW-plichtig is. Op voorhand zal een non profit altijd wettelijk verplichte BTW moeten betalen aan leveranciers, of de BTW teruggevorderd kan worden hangt af van de organisatie. Vaak is dit niet het geval, dan moet de stichting wel BTW betalen maar kan dit bedrag niet terugvorderen, wat ook voor consumenten het geval is.
Een commerciële organisatie kan wel degelijk non profit diensten verrichten. Dit is een bekend fenomeen bij advocaten die pro bono of pro deo werkzaamheden uitvoeren. Voor reguliere klanten wordt geld berekend, voor personen die het niet kunnen betalen worden gratis diensten aangeboden. Sociaal ondernemen is een andere vorm waarbij commercie en ideële doelstellingen elkaar overlappen. Geld verdienen gaat samen met projecten die geen winst opleveren maar voor de ondernemer wel van belang zijn.
Een vereniging heeft leden, denk aan een sportclub. Het bestuur wordt benoemd door de leden. Een stichting heeft geen leden maar wel een bestuur. Er zijn ook informele verenigingen die geen juridische status bezitten. Dit zijn belangengroepen die doorgaans op projectbasis functioneren en geen tijd of zin hebben om binnen de wettelijke kaders een organisatie met juridische status invulling te geven.
