Collectors item, of in het Nederlands een verzamelaarsobject, is een bezitting met een waarde voor verzamelaars. Dit kan een monetaire waarde zijn maar dit hoeft niet. Het kan bijvoorbeeld ook een emotionele waarde vertegenwoordigen. Het is wel een object dat voor een groep mensen begeerlijk is, een erfstuk met alleen een persoonlijke waarde behoort niet tot deze categorie. Wat is een collectors item en welke redenen zijn er om dit soort objecten te verzamelen?
Verzamelen is een gewoonte die in ons DNA zit. Al in de prehistorie werd er onderscheid gemaakt tussen jagers en verzamelaars. Nu verzamelen we doorgaans objecten die op zichzelf geen intrinsieke waarde vertegenwoordigen, maar deze waarde ontlenen uit een vraag vanuit een groep mensen. Denk aan schilderij dat voor miljoenen van de hand gaat, terwijl andere schilderijen op de afvalberg terecht komen. een belangrijk aspect van collectors items is de schaarsheid. Het object of serie objecten is niet in oneindige aantallen beschikbaar.
De collectors item betekenis kan sterk verschillen. Hier zijn een aantal voorbeelden van verzamelaarsobjecten en de reden om deze objecten te verzamelen:
Sommige objecten worden op organische wijze interessant voor verzamelaars, denk aan postzegels of geldstukken. Dan zijn er de collectors items die specifiek gemaakt worden voor verzamelaars, zoals tijdelijke postzegels of herdenkingsmunten. De lijn tussen waardevol en waardeloos wordt voor een groot deel bepaald door vraag en aanbod.
Een schilderij van Vincent Van Gogh is niet uniek. Hij schilderde namelijk veel kunstwerken in zijn leven. Maar hij heeft slechts eenmaal een schilderij van zonnebloemen gemaakt waarmee het een uniek werk en daarmee een collectors item is. De eerste uitgave van het Donald Duck magazine dateert uit 1952. Er is destijds een behoorlijke oplage gedrukt maar nu is het een collectors item met waarde. Een exacte herdruk zal niet dezelfde waarde bezitten. Bij digitale producties zoals een GIF of JPG kan er een ongelimiteerd aantal exacte kopieën worden gemaakt waarbij er geen origineel te bepalen is. Tot de introductie van NFT.
NFT staat voor Non Fungible Token. Het maakt onderdeel uit van de digitale blockchain. Heel eenvoudig gesteld betreft het een unieke code die gekoppeld wordt aan een digitaal werk. Als iemand in Photoshop een afbeelding maakt en deze opslaat als JPG, dan kan hier een NFT aan worden gekoppeld. Een kopie van deze JPG zal niet voorzien zijn van dit token en is daarmee niet het origineel. Zo kan een digitaal reproduceerbaar werk toch een collectors item worden. Een voorbeeld hiervan is de “Nyan Cat”. Dit is een bekende GIF animatie van een kat die een regenboog straal achter zich laat. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van deze animatie werd een nieuwe editie aangeboden via Foundation, een crypto kunst platform. Het concept van fictieve schaarste wordt overigens ook toegepast op gelimiteerde oplages van fysieke producten.
Net zoals NFT een voortzetting is van een bewust gecreëerde schaarste geldt dit ook voor “Once Upon a Time in Shaolin”. Dit is een hip hop album uit 2015 gemaakt door de Wu Tang Clan. De opnames werden als een dubbele CD uitgebracht waarvan er slechts één kopie bestaat. De commerciële rechten zijn vastgelegd tot 2103, de eigenaar mag wel de muziek laten horen aan aanwezigen. Deze collectie werd gekocht door Martin Shkreli, een ondernemer die in opspraak kwam vanwege fraude en prijsopdrijving. Na een rechtszaak werden de CD’s door de Amerikaanse overheid in beslag genomen. Shkreli betaalde er destijds 2 miljoen dollar voor, in 2021 zou NFT verzamelaar PleasrDAO het dubbele betalen voor dit collectors item.
