Een paarse krokodil staat voor bureaucratie, overdreven regeltjes en een klantonvriendelijke benadering. Het is een typisch Nederlandse uitdrukking die afkomstig is van de verzekeringsmaatschappij OHRA. Naar eigen zeggen werkt deze organisatie klantvriendelijk en voorkomen ze onnodige handelingen. Wat is de paarse krokodil en wanneer is er rode plakband nodig?
De betekenis van paarse krokodil is eigenlijk hetzelfde als de uitdrukking “van het kastje naar de muur gestuurd worden”. De paarse opblaaskrokodil maakte voor het eerst zijn opwachting in een reclamespot van OHRA uit 2004. Een moeder komt met haar dochter bij de receptie. Ze geeft aan dat haar dochter een paarse, opblaasbare krokodil heeft achtergelaten bij een bezoek. Het meisje ziet bij de receptie al haar krokodil staan en verwacht deze retour te ontvangen. Het blijkt toch niet zo eenvoudig als de ongeïnteresseerde medewerker in plaats van het opblaasfiguur een formulier tevoorschijn haalt. Die moet met in blokletters worden ingevuld en de volgende dag ingeleverd worden bij de “Dienst Recreatie”. De moeder geeft aan dat het dier achter de man staat. Dit erkent hij maar hij onderneemt verder geen actie om de klant te helpen.
Schuilen achter regeltjes en niet verder denken dan het protocol is voor veel consumenten een doorn in het oog. OHRA wilde promoten dat ze er als verzekeringsmaatschappij voor zorgen dat juist de klant centraal staat en dat ze niet hun klanten van het kastje naar de muur sturen. Marketingbureau Van Walbeek Etcetera ontwikkelden de campagne, Bart Oostindie en Antoine Houtsma bedachten de commercial. De paarse krokodil sloeg zo aan dat het synoniem werd met bureaucratie en onlogische regeltjes in het algemeen. Het kan daarmee als een ‘viral hit’ gezien worden.
Zelf zou OHRA de krokodil nog een aantal keer laten terugkeren in andere campagnes als verwijzing naar het origineel. Het zwembad waar de reclamespot werd opgenomen bestaat niet meer, in het vernieuwde complex is wel een paarse krokodil te zien als verwijzing naar de beroemde commercial.
De bekende vorm van een opblaasfiguur in een opvallende kleur heeft ervoor gezorgd dat het beeld is blijven hangen in het collectieve onderbewustzijn. Er bestond voor deze commercial geen paarse uitvoering van een opblaaskrokodil, die werd speciaal voor de reclamespot gemaakt. Later zou er wel een gelimiteerde oplage geproduceerd worden.
Eigenlijk was de paarse opblaaskrokodil exclusief bedoeld voor één OHRA commercial, het opvallende figuur bleek zo populair dat het elders werd overgenomen als symbool van onredelijke bureaucratische acties. Zo werd het gebruikt door politici om het onderwerp deregulering aan de orde te stellen. In het televisieprogramma Barend en Van Dorp werd een vast onderdeel opgenomen waarbij ze een Paarse Krokodil gaven aan bedrijven die zich schuldig zouden maken aan klantonvriendelijk gedrag en overdreven veel regels. De gemeente Den Haag zou een jaar na lancering van de officiële OHRA campagne zelf met een groen-gele uitvoering op de proppen komen, wederom als mascotte om bureaucratisering aan de kaak te stellen. Er werd gekozen voor deze kleurcombinatie vanwege de officiële kleuren van de Haagse vlag. In 2006 werd door de Eerste Kamer het wetsvoorstel “Paarse Krokodil” aangenomen.
In een reclamespot uit 2019 keerde de paarse opblaaskrokodil weer even terug in de promotie voor een OHRA reisverzekering. Ditmaal liep het het opblaasfiguur leeg. Dit zou te repareren zijn met plakband, en dan waarschijnlijk in een rode kleur…
De Engelse equivalent van de paarse krokodil of het bekende ‘kastje naar de muur’ is Red Tape oftewel rood plakband. Dit is waarschijnlijk een verwijzing naar de Spaanse regering van Charles V, koning van Spanje in de zestiende eeuw. Belangrijke administratieve documenten werden gebundeld met een rood koord waarmee onderscheid werd gemaakt met documenten die standaard prioriteit hebben. Deze werkwijze werd vervolgens door andere Europese staatshoofden overgenomen.
De specifieke origine van “kastje naar de muur” is niet bekend. De oudst bekende documenten met deze term dateren uit 1914. Er zijn nog andere uitdrukkingen met dezelfde betekenis zoals:
Net zoals we van veel spreekwoorden en gezegden vaak niet de oorspronkelijke herkomst kunnen traceren zullen komende generaties zich waarschijnlijk verbazen over de term “paarse krokodil”.