Download jouw gratis SEO Checklist!
46 checks voor ijzersterke SEO vriendelijke content

Direct gratis in je mailbox
2.400 marketeers en ondernemers gingen je voor
Wekelijks de beste content in je mailbox

Ambigu is een Nederlands woord dat oorspronkelijk uit de Franse taal afkomstig is. Het betekent ‘dubbelzinnig’ en werd voor het eerst gebruikt in 1666. Als zelfstandig naamwoord wordt het geschreven als ambiguïteit. De betekenis van ambigu kan op meerdere manieren uitgelegd worden, wat op zich al ironisch is gezien de letterlijke definitie van het woord. Wat is ambigu en op welke manieren kan het gebruikt of misbruikt worden?

Wat is ambigu?

Dubbelzinnig betekent dat een uitspraak op meer dan één manier te begrijpen valt. Het tegenovergestelde hiervan is ondubbelzinnig, een uitspraak die slechts één betekenis heeft zonder andere interpretatie. Daarmee is het interessant om te zien dat het woord ambigu zelf meerdere betekenissen kan hebben. Zo is er binnen de grammatica een andere uitleg mogelijk dan in de logica het geval is. Een uitspraak die ambigu is kan een gevolg zijn van een zinsconstructie die tekort schiet, het kan ook bewust zo geformuleerd zijn. Overigens komt ambiguïteit naast tekst ook voor in andere uitingen zoals afbeeldingen die op meerdere manieren geïnterpreteerd kunnen worden.

Onduidelijke grammatica

In het geschreven en gesproken woord is het van belang dat de betekenis duidelijk overkomt tenzij hier bewust van wordt afgeweken. De zin “iemand die je leuk vindt” kan op twee manieren worden uitgelegd. Het is niet direct duidelijk of “je” het onderwerp is in de zin of het lijdend voorwerp. Het kan dus iemand zijn die leuk gevonden wordt door iemand, of een persoon die jou leuk vindt. Hoewel dit soort zinnen grammaticaal juist zijn kan de betekenis verschillen. Dit maakt de zin ambigu wat in dit geval niet de bedoeling is.

Omdat klemtoon van invloed kan zijn op de betekenis van een zin, kunnen gesproken teksten die heel duidelijk zijn van betekenis ambigu worden wanneer iemand ze leest. Bij “ik heb DIE fiets niet gestolen” wordt geïmpliceerd dat deze persoon een andere fiets WEL heeft gestolen. Bij “IK heb die fiets niet gestolen” gaat het om een gestolen fiets, maar niet door de persoon die het statement maakt.

Ambigu afbeeldingen

Een bekend voorbeeld van een ambigu afbeelding is de tekening van een vaas of van twee gezichten in profiel. Beide interpretaties zijn mogelijk, de illustratie is bewust gemaakt om op twee manieren bekeken te kunnen worden. Hierbij kan dubbelzinnig ook van toepassing zijn om onschuldige afbeeldingen een alternatieve betekenis te geven. Stephanie Sarley heeft op haar Instagram foto’s gepubliceerd waarin ze haar vingers in sinaasappels steekt. Hoewel het algoritme niet meer ziet dan vingers en een vrucht zal een mens direct de dubbelzinnige betekenis zien. Dit is een bekend probleem in beeldherkenning waarbij het algoritme moeite heeft met context te bepalen. Zo kunnen onschuldige afbeeldingen als pornografisch worden aangemerkt omdat er bijvoorbeeld teveel ‘huidskleur’ zichtbaar is.

Politieke en commerciële ambiguïteit

Zowel in de politiek als in marketing wordt vaak gebruikt gemaakt van ambigu taalgebruik. Zo kan een suggestie worden gewekt zonder juridische aansprakelijkheid. Hier kruisen betekenis en intentie elkaar. Als een politicus zegt “ik heb dit niet ter sprake gebracht” betekent dit niet automatisch dat het onderwerp niet aan de orde is gekomen. Albert Heijn beweert al jaren op rij ‘meest duurzame supermarkt’ te zijn terwijl Plus de ‘meest verantwoorde supermarkt’ is in dezelfde periode. Hoe deze uitslag precies tot stand komt is niet relevant want ze weten dat zowel consumenten als pers doorgaans niet zo diep graven.

Letterlijk en figuurlijk

Er zijn mensen die niet in staat zijn om beeldspraak als zodanig te herkennen. Naast een neurologische afwijking is dit ook nauw verbonden met taalkennis en culturele achtergrond. Als iemand vraagt om het gas lager te zetten betekent dit niet dat het hele fornuis lager moet komen te staan maar dat er aan de knop gedraaid moet worden. Het woord ‘laag’ wordt hier gebruikt in de betekenis van ‘dicht’ of ‘sluiten’.

Regelmatig delen we inhoudelijke kennisvideo’s op YouTube.
Volg ons op Instagram voor minder officiële posts.
Blijf op de hoogte via LinkedIn van blogs en zakelijk nieuws.
Volg ons op Facebook.

Al onze begrippen

a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z