Een brancheorganisatie is een organisatie die zich inzet voor de belangen binnen een specifieke branche en de deelnemers een gezamenlijke stem geeft. Binnen een sector met concurrenten kunnen er overeenkomstige belangen zijn die beter collectief behartigd kunnen worden dan individueel. Wat is de betekenis van brancheorganisatie en wat doen deze organisaties voor hun leden?
In de meeste gevallen zal een brancheorganisatie als rechtsvorm een vereniging of stichting zijn. Het betreft een overkoepelende organisatie waar bedrijven binnen een branche of sector deel van uit kunnen maken. Deelname is op vrijwillige basis, hiervoor zal in de meeste gevallen contributie of een bijdrage voor worden gehanteerd.
Het doel van een brancheorganisatie is het verdedigen van gezamenlijke belangen die bedrijven in een specifieke branche hebben. Een individuele ondernemer heeft niet altijd voldoende invloed om zelfstandig op te komen voor zijn of haar belangen, door te participeren binnen een brancheorganisatie kan de invloed en zichtbaarheid verhoogd worden. Enkele taken die door een dergelijke organisatie worden uitgevoerd zijn:
Deelname aan een brancheorganisatie is vrijwillig, een ondernemer kan niet worden verplicht om deel te nemen. Het is wel mogelijk dat een niet-aangesloten branchegenoot buiten het netwerk valt en daarmee een minder sterke positie geniet binnen de sector.
Soms is de invloed van een brancheorganisatie zo groot dat het kan leiden tot een concurrentievoordeel dat in strijd is met het concurrentiebeding. Zo werd het huizenverkoop platform funda opgericht door uitgever Wegener en brancheorganisatie NVM (Nederlandse Vereniging van Makelaars). Op dit platform kunnen makelaars huizen aanbieden, particuliere huiseigenaren mogen dit niet. Hoewel niet-aangesloten makelaars al vrij snel toegang werd verleend tot het funda platform, werden bij zoekopdrachten huizen van aangesloten leden als eerste getoond. Daarnaast ligt het tarief voor plaatsing lager voor leden. Dit zou later veranderd worden waarmee de indeling nu niet langer voorkeur geeft aan leden. De functie en de positionering van funda ontsteeg de oorspronkelijke doelstelling. Aangesloten NVM makelaars krijgen nog wel een korting op plaatsingen, voor de bezoeker is er geen direct onderscheid meer te maken.
Een bekend voorbeeld van marketing door brancheorganisaties is de Amerikaanse “Got Milk?” campagne die sinds 1993 loopt. Om het gebruik van zuivelproducten te promoten werden beroemdheden gevraagd om een commercial op te nemen waarbij ze een melksnor droegen met de slogan “Got Milk?”. De campagne wordt nu alleen nog in Californië gebruikt, niet geheel toevallig de staat waar Hollywood te vinden is.
Over melk gesproken, begin 2020 zou een brancheorganisatie voor zuivelproducten campagne voeren tegen de verpakkingen van Oatly, een zuivel vervanger op basis van haver. Er werd gesuggereerd dat de verpakking van ‘havermelk’ teveel leek op echte zuivelproducten wat de consument zou verwarren. Oatly producten werden namelijk verpakt in soortgelijke kartonnen pakken en stonden in het koelversschap van de supermarkt. Oatly reageerde met een fictieve productontwikkeling commercial waarbij ze verpakkingen die leken op schoonmaakmiddelen aan het testen waren. Plantaardige zuivel- en vleesvervangers hebben (nog) niet een brancheorganisatie met de omvang van de zuivelindustrie, merken als Oatly maken vaak gebruik van viral marketing en ook advocaten om hun positie binnen de gevestigde orde te verdedigen.
In Nederland behoort minder dan de helft van ondernemers tot een branche organisatie, onder ZZP-ers is dit zelfs minder dan een derde. Hoewel keurmerken van brancheorganisaties zeker invloed kunnen hebben op de perceptie van de consument kan participatie voor kleine ondernemers te hoge kosten met zich meebrengen. Denk aan het Thuiswinkel keurmerk waarbij deelname snel oploopt tot 1500 euro wat voor een startende ondernemer een hoge drempel kan zijn.
