Barter is de Engelse term voor ruilhandel, een praktijk die vooral werd toegepast voor de introductie van valuta. Participanten wisselen goederen of diensten uit, het is mogelijk om geld als onderdeel van het ruilsysteem te beschouwen, al worden bartering en geldtransacties vaak juist als tegengestelde vormen van handel gezien. Wat is barter en wat zijn de redenen om heden ten dage nog steeds met ruilhandel te werken?
De betekenis van barter is in brede zin ruilhandel. Er wordt een voorwerp of dienst geruild voor een ander voorwerp of dienst. Je kunt geld ook meetellen als voorwerp in bartering hoewel je dit ook juist als alternatief voor ruilhandel kunt beschouwen. Want geld heeft een waarde die door een grote groep gebruikers is overeengekomen, terwijl bij fysieke goederen of diensten juist sprake is van persoonlijke waarde.
Een boer kan groente ruilen met een kleermaker. De boer heeft kleding nodig terwijl de kleermaker moet eten. De uitdaging is om te bepalen welke waarde een krat met groente vertegenwoordigt, denk aan een trui, een broek of wellicht beide.
Ook personen kunnen ‘geruild’ worden, denk aan transfers van voetballers die van één team naar een ander team gaan. Als er bij beide partijen behoefte is aan specifieke vaardigheden is het mogelijk om personeel uit te wisselen. De persoon in kwestie heeft hierbij wel inspraakrecht omdat een contract niet zonder meer overgedragen kan worden. Ook musea wisselen kunstobjecten uit.
Dat er geen geld over en weer gaat betekent niet automatisch dat er geen belasting over geheven kan worden. Door een monetaire waarde te koppelen aan het geruilde goed kan er sprake zijn van waardeoverdracht en bijbehorende afdracht van BTW of bezit voor de inkomstenbelasting. Als er met gesloten beurs gewerkt wordt komt het binnen ondernemerskringen regelmatig voor dat de transactie niet officieel wordt vastgelegd. Het barter systeem wordt vaak gebruikt om belastingen te omzeilen maar dit is niet zomaar toegestaan.
Geld is ontwikkeld als oplossing voor het subjectieve ruilhandel systeem, toch heeft het beperkingen. Een munt of briefpapier vertegenwoordigt namelijk geen fysieke waarde, het is een representatie van een afgesproken waarde. Bij inflatie zal hetzelfde bedrag minder waarde vertegenwoordigen, wat geld tot een niet-waardevast ruilmiddel maakt.
Bij ruilen kunnen belastingen en heffingen omzeild worden, zonder monetaire transactie is er ook geen sprake van BTW en fiscale waarde. Hier zijn grenzen aan, zo is het niet mogelijk om zomaar van huis te wisselen met een andere huiseigenaar. Het kan wel een optie zijn om via particuliere markten en evenementen goederen uit te wisselen zonder geld. Hierbij zal de waarde bepaald worden op basis van de noodzaak of wens om een product of dienst af te nemen in combinatie met het aanbod.
Een ruilmarkt wordt in het Engels een ‘swap meet’ genoemd. De grens tussen symbolische en monetaire waarde kan troebel zijn, denk aan een collectie kaarten om te sparen waarbij van enkele kaarten bewust een lagere oplage gedrukt wordt om deze een exclusief karakter te geven. Zeldzame kaartjes zoals honkbal legendes kunnen na verloop van tijd erg duur worden.
Een bekend experiment dat op scholen vaak uitgevoerd wordt is een groep studenten een klein object geven om te ruilen. Aan het einde van de tocht zal de groep met een object terugkeren dat een veel hogere waarde vertegenwoordigt. Hoewel dit te wijten kan zijn aan onderhandelingstalent is hier doorgaans een gunfactor aanwezig. Alle partijen staan tegenover een groep studenten met een opdracht, personen en ondernemers die bereid zijn deze studenten te helpen zullen een ‘verlies nemen’ door een meer waardevol object te geven in ruil voor het object dat de studenten op dat moment bezitten.
Dit soort bartering vindt ook plaats binnen sponsoring in natura. Een artiest treedt belangeloos op voor een goed doel, deze artiest kan zich op deze wijze promoten aan het publiek als sociaal betrokken persoon. Hoewel de actie in eerste instantie ten bate lijkt te zijn van het goede doel, is het mogelijk dat de artiest uiteindelijk meer profijt heeft bij de transactie. In dit geval komt er een derde partij bij kijken, de opdrachtgever die besluit de artiest na het zien bij het goede doel in te huren.
