Een warenhuis is een grote winkel met een breed assortiment aan producten gericht op consumenten. Het betreft vaak een winkel met meerdere verdiepingen waarbij het aanbod ingedeeld is volgens specifieke productcategorieën. Het eerste moderne warenhuis werden opgericht in 1837 door Procter & Gamble in de Verenigde Staten.
De betekenis van warenhuis is niet hetzelfde als ‘warehouse’ in het Engels. Dat is namelijk het woord voor ‘magazijn’, een ruimte waar goederen tijdelijk worden opgeslagen om later vervoerd te worden naar de eindbestemming. In het Engels wordt warenhuis ‘department store’ genoemd, een winkel die een breed assortiment aan consumenten goederen verkoopt verdeeld in meerdere categorieën of departementen.
Wereldwijd zijn er diverse bekende warenhuizen met meerdere filialen waaronder Macy’s, Harrods en Marks & Spencer. In België zou het concept warenhuis eerder bekend worden dan in Nederland. Ontwerper Victor Horta zou meerdere van deze panden ontwerpen in België. In Vlaanderen wordt met de term meestal een supermarkt bedoeld met kruidenierswaren.
Het eerste echte warenhuis van Nederland was de Winkel van Sinkel in Amsterdam. Het zou in eerste instantie een stoffenwinkel zijn die later zou uitgroeien tot een winkel met allerlei producten die in etalages werden uitgestald, wat destijds uniek was. Anton Sinkel was een Duitse ondernemer die zelf een versje verzon die als slogan dienst deed:
“In de winkel van Sinkel is alles te koop, hoeden en petten, en damescorsetten, drop om te snoepen, en een pil om te poepen.”
De oorspronkelijke keten moest de deuren sluiten vanwege de concurrentie met V&D en De Bijenkorf. Toch zijn er nog steeds een aantal kleine winkeltjes die deze titel hebben overgenomen maar verder geen verband houden met het originele warenhuis uit 1822. In de Utrechtse locatie is nog steeds een Winkel van Sinkel gevestigd die onder nieuw beheer een grandcafé / restaurant is geworden.
Lange tijd waren V&D en de Bijenkorf de meest bekende voorbeelden van warenhuizen in Nederland. De locaties hebben meerdere etages, er wordt een grote diversiteit aan producten verkocht van food tot elektronica, muziek, fashion en interieur artikelen. Met name de Bijenkorf richt zich traditioneel op de meer welvarende klanten door bijvoorbeeld exclusieve merken in het assortiment op te nemen. V&D werd in 2015 failliet verklaard, voor het faillissement werd een shop-in-shop concept toegepast met onder andere Dixons en Rituals departementen. Na de Bijenkorf in Amsterdam is Vanderveen in Assen het grootste warenhuis van Nederland. Deze winkel werd opgericht in 1897. Het betreft een shop-in-shop concept met momenteel zestig afdelingen en 17.500 vierkante meter vloeroppervlak.
Op dit moment zijn er nog weinig winkels die passen in de betekenis van warenhuis binnen de strikte definitie. De Bijenkorf is het meest bekende voorbeeld, HEMA kan als warenhuis worden gezien maar het concept van deze winkelketen wijkt af van de norm. De meest recente aanvulling op warenhuizen in Nederland is Hudson’s Bay maar deze keten heeft moeite om in Nederland voet aan de grond te krijgen. Winkels als Kruidvat en Action komen met hun productassortiment dicht in de buurt van het concept warenhuis maar bieden niet dezelfde ‘recreatieve’ winkelervaring die het traditionele warenhuis biedt.
Veel warenhuizen verhuren vloeroppervlak aan andere ondernemers en merken om hun waren te verkopen. De eigenaar van de winkel verzorgt het pand en faciliteiten maar laat het beheer en soms ook de verkoop van producten over aan andere partijen. Dit wordt ook wel shop-in-shop genoemd. Soms is deze aanpak onzichtbaar voor de winkelende klant, soms is de scheiding duidelijk zichtbaar. Dit concept beperkt zich niet tot warenhuizen maar komt ook voor in bijvoorbeeld elektronica winkels. Daar kunnen merken als Sony of Panasonic ruimte huren, of Apple die een eigen hoek invulling geeft inclusief eigen styling.
Online warenhuis
Het concept van het traditionele warenhuis lijkt niet meer van deze tijd te zijn, V&D is sinds 2018 weer actief als webshop. De Bijenkorf werd opgericht in 1870 en behoort sinds 2011 tot de Selfridges Group. Ook zij hebben een webshop. Online winkels zoals Bol.com en Amazon.nl voeren een overeenkomstig assortiment maar dan nog veel breder en dieper. Voor een webshops is het niet nodig om een pand op een A-locatie te huren of kopen waarmee flink bespaard kan worden op vaste lasten. Net zoals veel fysieke warenhuizen werken met een shop-in-shop model geldt dit ook voor webshops. Zo kan een aanbieder een eigen merkpagina inrichten op Amazon.
