Vendor lock-in is een term die staat voor de praktijk waarbij klanten verplicht worden om producten of diensten van één leverancier af te nemen, omdat overstappen te grote kosten met zich mee zou brengen. Het creëren van afhankelijkheid remt de vrije keuze van de klant en kan leiden tot een monopolie positie van de aanbieder. Met name de grote tech bedrijven worden regelmatig beschuldigd van deze praktijk. Wat is vendor lock-in en hoe kun je dit voorkomen?
Wanneer een softwareontwikkelaar een pakket ontwikkelt om documenten op te stellen, hoeft dit bedrijf geen rekening te houden met andere bedrijven die dergelijke software maken. Het bestandstype hoeft niet uitwisselbaar te zijn, en overstappen naar een ander pakket is voor de gebruiker een vrije keuze. Het ligt wat anders met bijvoorbeeld de Windows API van Microsoft, die zoveel gebruikt wordt dat klanten niet eenvoudig kunnen overstappen naar een ander systeem. Wanneer een bedrijf marktleider wordt, en aangetoond kan worden dat het een strategische keuze van het bedrijf was om op deze wijze marktaandeel te verwerven, dan spreekt men van vendor lock-in. De Europese Commissie heeft Microsoft op het matje geroepen voor deze praktijk, waarbij een citaat van Bill Gates duidelijk aangaf wat de achterliggende bedoeling van de Windows API was. Ook bedrijven als Apple en Google zijn beticht van vendor lock-in. Naast diensten is het ook mogelijk met producten, denk aan printers die alleen inktcartridges van het eigen merk accepteren.
Het verlopen van patenten is één van de wettelijke beperkingen die vendor lock in helpt te voorkomen. Daarnaast zijn er ook bedrijven die hun code vrijgeven onder een Open Source licentie om zo de schijn van concurrentievervalsing weg te nemen. Daarnaast is het mogelijk dat eigen standaarden door marktwerking falen, denk aan het Minidisc opslag formaat van Sony. Er zijn ook persoonlijke keuzes die mee kunnen spelen. Zo zal iemand met een grote collectie CD’s kiezen voor een nieuw afspeelapparaat dat overweg kan met deze schijfjes.
