Een spindoctor of spin doctor is een persoon die subjectieve informatie verspreid met als doel de publieke opinie te beïnvloeden. Deze praktijk wordt gebruikt door regeringen maar ook beroemdheden. De uitvoerende partijen kunnen marketing of public relations professionals zijn. Wat is een spindoctor en hoe werkt ‘spin’?
Er is een grijs gebied tussen manipulatie van feiten en het verkondigen van leugens. Kellyanne Conway, adviseur van president Trump, sprak ooit in een interview van “alternative facts” ofwel alternatieve feiten. Ze kwam met deze term om de ‘spin’ van toenmalig persvoorlichter Sean Spicer te verdedigen. Hij beweerde dat er veel meer aanwezigen waren tijdens de inhuldiging van Donald Trump dan er destijds bij Barack Obama waren, terwijl de feiten deze bewering niet ondersteunde.
Spindoctors zijn doorgaans personen die achter de schermen werken, toch kunnen persvoorlichters die spreken namens een invloedrijk persoon of organisatie ook als spindoctor aangemerkt worden. Mohammed Saïd al-Sahaf is een bekend voorbeeld, als minister van informatie tijdens het regime van Saddam Hoessein deed hij uitspraken die op geen enkele wijze leken te kloppen met de werkelijke situatie. Dit zou leiden tot de bijnamen “Comical Ali” en “Baghdad Bob”, wat overigens beide denigrerende termen waren voor een persoon uit het Midden-Oosten. De perceptie van Saïd al-Sahaf in het Westen was dus ook weer gekleurd door spin.
“Spin Doctors” is tevens de naam van een Amerikaanse rockband die in de jaren negentig enkele hits hadden.
Als een anti-immigratie partij aangeeft dat het aantal immigranten uit Swahili het afgelopen jaar is verdubbeld dan kan dit alarmerend overkomen. “200% stijging van immigranten uit Swahili!” Als blijkt dat er niet 1 maar 2 personen overgevlogen zijn wordt het een heel ander verhaal. Als dan ook nog blijkt dat het een echtpaar ingenieurs betreft die vanwege hun specialistische kennis door een tech bedrijf zijn ingehuurd, dan wordt het verhaal nog genuanceerder. Als er cijfers, statistieken en grafieken aan te pas komen om een stelling te bewijzen, dan is de kans groot dat er een spindoctor achter zit. Daarbij is een bekende truc om in een grafiek de schaalverdeling precies zo in te delen dat de lijn enorm lijkt te stijgen of dalen terwijl de lijn bij een andere verdeling veel vlakker zou lijken.
Een bekende tactiek die spindoctors toepassen bij personen die een fout hebben gemaakt is de ‘non-apology’ ofwel een excuus zonder boetedoening. Uitspraken als “ik bied mijn excuses aan als iemand aanstoot heeft genomen omtrent mijn acties” draaien de schuld om. Er worden namelijk geen excuses aangeboden voor de acties maar voor het aanstoot nemen door de andere partij.
De uitspraak “er zijn fouten gemaakt” is een andere veelgehoorde uitspraak, waarbij erkend wordt dat er iets aan de hand is zonder de verantwoordelijkheid te nemen of een schuldige partij aan te wijzen.
Alleen luisteren naar media outlets kan een vertekend beeld geven van de situatie. Zo lijkt berichtgeving van diverse nieuwsmedia soms lijnrecht tegenover elkaar te staan. Mensen die graag goed geïnformeerd zijn en meerdere bronnen opzoeken via Google kunnen echter ook misleid worden. Bij SEO spinning wordt er een overvloed aan content gepubliceerd met als doel ongewenste berichtgeving te begraven in de zoekresultaten. Denk aan een bedrijf met zeer slecht recensies. Door massaal positieve artikelen en recensies te laten publiceren kan de perceptie gemanipuleerd worden.
Naast “alternative facts” is ook “fake news” een uitspraak die binnen het Trump presidentschap populair is geworden. MsM, een afkorting van Mainstream Media (gevestigde publicaties) wordt in sommige kringen automatisch gewantrouwd. Zelfs als er geen sprake is van een spindoctor of gemanipuleerd nieuws ervaren mensen wat ze willen horen of zien. Het accepteren van informatie die overeenkomt met de reeds bestaande mening en het verwerpen van andere zienswijzen wordt “confirmation bias” genoemd, of in een meer eenvoudige uitdrukking “zie je wel!”. Zo kunnen mensen zelf de spindoctor zijn in hun eigen leven.
