Astroturfing is een manier om een boodschap uit te dragen waarbij het lijkt alsof de betrokken personen uit zichzelf handelen terwijl er in feite een organisatie achter schuilgaat. De boodschap lijkt decentraal uitgedragen te worden door gelijkgestemden terwijl er in werkelijkheid financiële en/of politieke belangen bestaan die van hogerhand behartigd worden. Wat is astroturfing en waarom werkt deze vorm van propaganda zo goed in een online omgeving?
De betekenis van astroturfing komt van de merknaam AstroTurf. Dit is een kunstgras dat gebruikt wordt om sportvelden mee in te richten, het bedrijf werd opgericht in 1964 en in de beginjaren van het huidige millennium nam de populariteit toe. Het doel van dit product is de eigenschappen van echt gras te dupliceren met additionele kenmerken die de werking van kunstgras superieur maakt aan het gebruik van echt gras. De term astroturfing is hierop gebaseerd vanwege de uitdrukking ‘grassroots’ organisatie wat letterlijk ‘gras wortels’ betekent.
Een grassroots organisatie is een initiatief, ideologie of boodschap die niet aangedragen wordt door gevestigde autoriteiten maar vanuit individuele personen afkomstig is. Dit zijn doorgaans personen met een gezamenlijk belang of gedeelde zienswijze die elkaar vinden in hun missie om hun mening uit te dragen. Veel grote organisaties waarvan met name ideologisch gebaseerde stichtingen en verenigingen zijn op deze wijze begonnen. Door de krachten samen te bundelen kun je meer bereiken.
Lobbyen is een bekend fenomeen in de politiek. Belanghebbende organisaties sturen lobbyisten naar politici toe met als doel hun belangen veilig te stellen door bijvoorbeeld de wetgeving aan te passen in hun voordeel. Hoewel deze praktijk gepaard kan gaan met corruptie is het in basis een heel transparante werkwijze. Zo kan een oliemaatschappij een lobbyist naar politici sturen met als boodschap dat bescherming van een natuurreservaat niet gewenst is vanwege allerlei redenen. De primaire motivatie van het bedrijf is echter meer winst maken door olie te boren in dat gebied.
Bij astroturfing wordt er geen gebruik gemaakt van lobbyisten maar van personen, die echt bestaan of fictief zijn, die ogenschijnlijk vanuit zichzelf handelen maar in werkelijkheid aangestuurd worden door een grotere organisatie. Dit kunnen personen zijn die werkelijke affiniteit hebben met de onderliggende ideologie maar het kunnen ook gewoon mensen zijn die er een financiële compensatie voor ontvangen.
Social media in het algemeen is gevoelig voor astroturfing, Facebook is berucht om het aantal nep-accounts en personen die doelbewust en centraal aangestuurd deel uitmaken van een astroturfing campagne. Dit is niet direct toe te schrijven aan Facebook maar meer aan de zwakheden die in een dergelijk platform aanwezig zijn. Als het aantal gebruikers groter is dan is het eenvoudiger om boodschappen te verspreiden zonder duidelijke herkomst.
De invloed van astroturfing op de maatschappij is lastig te bepalen, zo wordt er beweerd dat Rusland een rol heeft gespeeld bij de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten door bijvoorbeeld mensen met een allochtone achtergrond te demotiveren om te stemmen. Deze groep stemt overwegend democratisch waarmee de republikeinen geholpen worden. De Internet Research Agency is een Russische organisatie die ook wel de ‘Trollen uit Olgino’ worden genoemd. Er wordt betaald om reacties te plaatsen online met als doel de maatschappelijke discussie te beïnvloeden of verstoren.
