Artwork betekent letterlijk ‘kunstwerk’, in de Nederlandse taal wordt deze term vooral gebruikt om illustraties of foto’s aan te duiden die op een publicatie te zien zijn zoals een boek, tijdschrift, CD of DVD. De afbeelding kan wervend van aard zijn, een esthetische kwaliteit bezitten of contextuele informatie geven aan de content. Wat is artwork en hoe wordt dit gebruikt om een boodschap over te brengen?
Kunst kan vele vormen hebben, denk aan een schilderij, een beeldhouwwerk, een film of muziek. Artwork is een begeleidende kunstvorm die ten dienste staat van een andere vorm van kunst of werk. Hoewel het vaak op zichzelf kan staan is dit niet de primaire functie van artwork. Denk aan een kunstzinnige cover van een magazine. Hoewel de afbeelding erg aansprekend kan zijn en in een museum niet zou misstaan, heeft het altijd een ondersteund doel. Het kan de inhoud van de publicatie illustreren of een emotie opwekken.
Omdat artwork vaak gebruikt wordt op de voorzijde van publicaties wordt deze vorm ook vaak cover art genoemd.
Filmposters worden gebruikt als promotioneel middel om toeschouwers te verleiden de film te gaan kijken. Voor een comedy zal een ander type afbeelding gebruikt worden dan voor een drama of horrorfilm. Zo kan de cover art informatie geven over de aard van de film zonder tekst. Soms betreft het een foto uit de film, vaak worden filmposters specifiek ontworpen. Per land kan er voor een ander artwork worden gekozen, zo zijn filmposters uit Polen beroemd geworden door de veelal surrealistische afbeeldingen met artistieke kwaliteiten die nauwelijks verband lijken te hebben met de film.
De opkomst van home video heeft impact gehad op de kwaliteit van filmposters. Het formaat werd kleiner en er kwam meer nadruk op filmsterren om in een videotheek of winkel het oog van de consument te trekken. Er werd meer gebruik gemaakt van foto’s, waarbij de noodzaak om fotomateriaal uit meerdere bronnen te gebruiken heeft geleid tot veel amateuristisch ogende covers met ‘zwevende hoofden’. Door afwijkende contractvoorwaarden van acteurs komt het regelmatig voor dat namen niet juist uitgelijnd worden met de gezichten wat tot vreemde situaties kan leiden.
Muziek speelt direct in op de emotie van de luisteraar. Het formaat van de LP bracht een relatief groot canvas voor kunstenaars om bijzonder artwork te ontwerpen. Een bekend voorbeeld is het karakter “Eddie” op de albumcovers van de rockgroep Iron Maiden. Deze schilderijen werden ontworpen door Derek Riggs en waren onlosmakelijk verbonden met de Heavy Metal band. Zijn reden om te stoppen met schilderen was het gevaar van ‘zware metalen’ in verf, wat op zich een sterk staaltje ironie is.
“The White Album” is de bijnaam voor een LP cover die geheel wit is met alleen de naam “The Beatles” in het zwart gedrukt. Dit ontwerp viel op omdat het juist zo leeg was. Deze cover werd geparodieerd in 1984 in de film “This Is Spinal Tap”, waar de band een compleet zwarte hoes met tekst in het zwart op de proppen kwam. Deze parodie zou weer de inspiratie zijn voor de “Black Album” van Metallica uit 1991. Die albumcover was overigens niet geheel zwart maar had een lijntekening van een slang en het bekende Metallica logo.
De omslag van boeken zijn bij hardcover edities doorgaans losse vellen glossy papier, bij paperbacks wordt het artwork direct op het boek gedrukt. Waar sommige uitgevers een titel en auteur voldoende vinden zijn er ook auteurs en uitgevers die juist veel aandacht besteden aan de cover art. Dit wordt overigens niet altijd in dank afgenomen. Door het gebruik van illustraties kan het beeld dat de lezer heeft gevormd van een karakter verstoord raken.
Fabio Lanzoni was een bekende verschijning op covers van romantische boeken in de jaren tachtig van de twintigste eeuw, hij viel op door zijn karakteristieke gelaatstrekken en weelderige haardos. Soms worden omslagen van boeken aangepast na een verfilming voor een meer uniforme uitstraling in diverse media. Denk aan de roman “Jaws” door Peter Benchley waarvoor later de filmposter als boekomslag gebruikt zou worden.
